Blog

Wpływ  substancji zawartych w preparacie Biourinex canis/felis 

na dolne drogi moczowe psów i kotów

Preparaty z serii Biourinex canis i Biourinex felis  produkcji Biowet Puławy to suplementy diety wspomagające funkcje układu moczowego. Zaleca się ich podawanie psom i kotom w  przypadku zakażeń dolnych dróg moczowych, wspomagająco przy leczeniu kamicy dróg moczowych, wspomagająco po usunięciu kamieni moczowych. Ponieważ problemy dotyczące układu moczowego zarówno psów, jak i kotów stanowią coraz częstszą przyczynę konsultacji lekarsko-weterynaryjnych, poszukiwanie nowych metod ich zapobiegania i leczenia stanowi istotny element współczesnej medycyny weterynaryjnej i farmakoterapii. Obecne trendy badawcze kierują się w stronę wykorzystywania w lecznictwie substancji pochodzenia naturalnego, bezpiecznych dla organizmu pacjenta. I właśnie na tego typu substancjach oparte są oba suplementy diety. Aby zrozumieć szeroki ich mechanizm działania (zapobieganie infekcjom dróg moczowych oraz kamicy dróg moczowych) koniecznym jest prześledzenie ich składu oraz zrozumienie mechanizmów działania substancji czynnych zawartych w obu preparatach.

Chlorowodorek glukozaminy

W randomizowanych badaniach, z kontrolą placebo polegających na podawaniu doustnie glukozamin kotom z idiopatycznym zapaleniem pęcherza wykazano, że w grupie zwierząt otrzymującej codziennie per os 125 mg N-acetylu glukozaminy przez 6 miesięcy, każda próba odstawienia preparatu skutkowała nawrotem objawów klinicznych choroby oraz ich ustępowaniu po ponownym jego wprowadzeniu. U kotów glukozaminoglikany wykazują działanie zarówno przeciwbólowe jak i przeciwzapalne. Badania przeprowadzone przez Nieradkę potwierdziły, że wyciąg z żurawiny i glukozamina wykazują wspomagające działanie u psów w leczeniu: ostrego zapalenia pęcherza moczowego, przewlekłych nawracających infekcji pęcherza moczowego oraz u kotów w leczeniu: zakażeń dróg moczowych oraz idiopatycznej choroby dolnych dróg moczowych. 

Glukozaminy przedostają się do nabłonka pęcherza moczowego, gdzie formują cienką warstwę pokrywającą urothelium. Warstwa ta pomaga zapobiegać adhezji mikroorganizmów i odkładaniu się kryształów różnego pochodzenia do wyściółki pęcherza zapobiegając rozwojowi zapalenia.

Wyciąg z żurawiny

Żurawina zawiera proantocyjanidy typu A (PAC), które łącząc się z fimbriami bakterii hamują przyleganie drobnoustrojów do komórek nabłonka dróg moczowych. W żurawinie znajduje się ponadto cukier d-mannoza, który blokuje adhezję komórek bakteryjnych do wspomnianych nabłonków. Takie działanie żurawiny wykazano w hodowlach komórkowych nabłonka dróg moczowych człowieka, a także w komórkach pęcherza mysiego in vivo.

Wspomagające działanie żurawiny i zwartych w niej proantocyjanidów typu A w leczeniu infekcji dróg moczowych potwierdzono w warunkach in vivo na psach. Howell i in podawali zwierzętom PAC w dawce 16 mg/psa przez 3 tygodnie. Następnie od psów pobierano próbki moczu oraz określano, czy inkubując mocz z krwinkami czerwonymi dojdzie do ich aglutynacji przez zawarte w moczu E. coli. Próba z moczem kontrolnym wykazała iż bakterie wykazują zdolność aglutynacji krwinek czerwonych. Z kolei drobnoustroje z moczu zwierząt użytych w badaniach, otrzymujących wyciąg z żurawiny, traciły zdolność do wiązania się z erytrocytami już 3 godziny po aplikacji PAC, a szczyt działania proantycyjanidów przypadał na siódmy dzień ich podawania. Badanie te potwierdziły, że ekstrakt z żurawiny istotnie upośledza adhezję E. coli ograniczając zdolność drobnoustrojów m.in. do zakażeń dolnych dróg moczowych u psów. Wykazano także, że wyciąg z żurawiny obniża pH moczu, co skutkuje ograniczeniem namnażania się bakterii w dolnych drogach moczowych psów i kotów.

Podobne obserwacje poczyniono w medycynie ludzkiej. U ludzi przyjmujących suplementy z wyciągiem z żurawiny notowano rzadziej zakażenia dolnych dróg moczowych w porównaniu do grupy otrzymującej placebo.

Wyciąg z pietruszki

Podanie wodnego ekstraktu z pietruszki zwierzętom wywołuje działanie moczopędne podobne do furosemidu. Mechanizm takiego działania polega na  hamowaniu pompy sodowo-potasowej, co skutkuje zwiększeniem sekrecji Na+ z komórek i jednoczesnym wzrostem resorpcji K+ co przyczynia się do nasilenia diurezy osmotycznej. W badaniach na szczurach wykazano, że wyciąg z pietruszki zapobiega formowaniu się szczawianów wapnia w moczu. Porównanie działania moczopędnego wyciągów z pietruszki, jedwabiu kukurydzianego oraz mącznicy lekarskiej, wykazało, najskuteczniejsze działanie pierwszego z wymienionych, które dodatkowo utrzymywało się najdłużej. Co istotne u osobników otrzymujących ekstrakt z pietruszki notowano obniżenie stężenia BUN i kreatyniny we krwi.

Wyciąg z kozłka lekarskiego, wyciąg z melisy lekarskiej

W korzeniach kozłka lekarskiego występuje kilka grup związków min. kwas walerianowy, izowalerianowy, mirystycynowy oraz ich estry, terpeny tj. borneol, kamfen, cyneol, cymen, kamfora, triestry irydoidowe, seskwiterpeny oraz flawonoidy (np. hesperydyna, która u zwierząt wykazuje działanie uspokajające). Mechanizm działania uspokajającego wyciągu z kozłka jest związany z systemem przekaźnictwa GABA-ergicznego. Waleriana hamuje wychwyt i stymuluje uwalnianie GABA z zakończeń nerwowych oraz hamuje jego enzymatyczną degradację. Efektem wzrostu stężenia GABA jest zmniejszenie pobudliwości neuronów. 

W melisie lekarskiej znajduje się wiele związków m. in. polifenole, flawonoidy, olejki eteryczne, czy triterpeny. Wyraźne działanie uspokajające i nasenne wykazuje wyciąg wodno-alkoholowy (10%) z liści melisy. W dwóch testach behawioralnych znacznie zmniejszał on aktywność ruchową myszy oraz indukował sen. Wyciąg z liści melisy działał spazmolitycznie w badaniach in vitro prowadzonych na: izolowanym jelicie krętym świnki morskiej, dwunastnicy i nasieniowodzie szczura oraz na jelicie czczym i aorcie królika. W innym badaniu wyciąg z melisy, w stopniu zależnym od dawki, działał rozkurczająco na izolowane jelito kręte szczura, hamując powstawanie skurczu jako odpowiedzi na działanie chlorku potasu, chlorku acetylocholiny i 5-hydroksytryptaminy. 

Przeciwlękowe działanie wodnych ekstraktów z liści melisy u zwierząt potwierdził Miladi-Gorgi i in.  Badanym zwierzętom podawał on wodne ekstrakty z melisy w dawkach: 5, 10, 25 i 50 mg/kg, a osobnikom w grupie kontrolnej wodę. Zwierzęta użyte w doświadczeniu umieszczano na 5 min. w pomieszczeniach o czarnych ścianach, a następnie przenoszono je do labiryntu i oceniano ich reakcje lękowe. W grupie, która otrzymała najmniejsze dawki wodnych  ekstraktów z melisy  (5 mg/kg), obserwowano  zmniejszenie  zachowań  lękowych,  zwierzęta  częściej wchodziły do labiryntu i  spędzały w nim więcej  czasu. Natomiast wyższe dawki ekstraktu działały nasennie. 

Działanie uspokajające, przeciwlękowe oraz przeciwstresowe zarówno wyciągu z kozłka lekarskiego, jak i wyciągu z melisy lekarskiej ma zastosowanie w leczeniu zaburzeń dotyczących układu wydalniczego psów i kotów.

Aktualne zalecenia dotyczące terapii kotów z idiopatycznym zapaleniem pęcherza moczowego obejmują wzbogacenie środowiska zwierząt (uatrakcyjnianie go) oraz redukcję stresu u pacjentów. Wydaje się, że u kotów z omawianą chorobą dochodzi do zaburzenia równowagi w układzie neuroendokrynnym -  nasilona aktywność układu współczulnego jest nieodpowiednio kontrolowana przez kortyzol. Taka sytuacja może powodować zwiększoną podatność pęcherza moczowego na rozwój zapalenia, a leczenie ukierunkowane na zmniejszenie aktywności układu noradrenergicznego może być istotne dla osiągniecia sukcesu terapeutycznego idiopatycznych stanów zapalnych pęcherza. Także u psów jedną z przyczyn śródmiąższowego zapalenia pęcherza moczowego może być stres, który jak wynika z badań Binksa i in  może być skutecznie redukowany preparatami zawierającymi w swym składzie wyciąg z kozłka lekarskiego.

Lecytyna sojowa

Lecytyna sojowa stosowana jest jako emulgator. Badania na zwierzętach wykazały, że izoflawonoidy sojowe zwiększają przepływ krwi przez nerki, wydalanie sodu i wchodzą w interakcję z receptorami estrogenu, hamując aktywność enzymu konwertującego angiotensynę w układzie renina-angiotensyna-aldosteron. Lecytyna sojowa działa więc hipotensyjnie.

Reasumując należy stwierdzić, iż skład preparatów Biourinex canis i Biourinex felis  został właściwie przemyślany zarówno pod kątem szerokiego mechanizmu ich działania, jak i stopnia tolerancji przez zwierzęta. Dzięki zawartości wyciągu z żurawiny minimalizują one możliwość kolonizowania dróg moczowych przez bakterie. Działanie taki wzmacniane jest przez glokozaminę, która dodatkowo pełni funkcję ochronną dla śluzówki dróg moczowych, łagodząc stan zapalny. Wyciąg z pietruszki dzięki działaniu moczopędnemu przyczynia się do mechanicznego oczyszczania dróg moczowych. Przepływ moczu przez drogi moczowe usprawniony jest dzięki lecytynie. Z kolei wyciąg z kozłka lekarskiego oraz melisy działają uspokajająco przyczyniając się do redukcji stresu, który zwłaszcza u kotów upatrywany jest jako jedna z głównych przyczyn zapaleń pęcherza. 

Tak zaprojektowane preparaty są bezpieczne w stosowaniu, chętnie przyjmowane przez zwierzęta i wykazują wysoką skuteczność w zapobieganiu, jak i w leczeniu wspomagającym problemów dolnych dróg moczowych u psów i kotów.

Dr hab. prof. UP Łukasz Adaszek

Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych

Wydział Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie